Κίνδυνος "εκτροχιασμού" της σιδηροδρομικής γραμμής Αθήνα-Πάτρα

Υπαρκτός είναι ο κίνδυνος "εκτροχιασμού" λόγω των μεγάλων καθυστερήσεων των έργων στο σιδηροδρομικό διάδρομο Αθήνα-Πάτρα. Τα έργα που κατασκευάζονται όπως μαθαίνει το ypodomes.com προχωρούν με αργούς ρυθμούς φέρνοντας ανατροπές στα χρονοδιαγράμματα, στην ωρίμανση και τελικά τη λειτουργία του εκσυγχρονισμένου διπλού ηλεκτροκινούμενου διαδρόμου.

Την ίδια ώρα καταγράφονται πολύμηνες καθυστερήσεις στην προκήρυξη των διαγωνισμών που θα ολοκληρώσουν τα έργα και θα φέρουν το σύγχρονο ηλεκτροκίνητο τρένο στην Πάτρα, μέχρι το τέλος του 2022. Να σημειώσουμε πως αν μέχρι τότε δεν έχουν ολοκληρωθεί όλες οι τρέχουσες και μελλοντικές εργολαβίες η χώρα μας κινδυνεύει να κληθεί να επιστρέψει το σύνολο των χρημάτων που έχει επιδοτηθεί εδώ και χρόνια από την Ε.Ε. για αυτή τη γραμμή.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Μιλάμε για το υποτμήμα Κιάτο-Πάτρα (καθώς το Αθήνα-Κιάτο έχει ολοκληρωθεί εδώ και 10 χρόνια) μήκους περίπου 120χλμ. Στην τελική του μορφή θα έχει διπλή ηλεκτροκίνητη γραμμή, πλήρως ανισοπεδοποιημένη με νέους σταθμούς. Τα έργα ξεκίνησαν το 2006 με αρκετές εργολαβίες, κάποιες εκ των οποίων δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ. 

Τα έργα που εκτελούνται αυτή τη στιγμή είναι τρία: Το πρώτο αφορά την εργολαβία-σκούπα για την επιδομή και τους σταθμούς (τις γραμμές) από το Κιάτο μέχρι το Αίγιο (Ροδοδάφνη). Υποθετικά το έργο θα τελείωνε στο τέλος του έτους και θα μπορούσε μετά από 2-3 μήνες δοκιμαστικών δρομολογίων να λειτουργήσει (χωρίς ηλεκτροκίνηση). Δυστυχώς μέχρι σήμερα τα έργα τρέχουν με σχετικά αργούς ρυθμούς και είναι άγνωστο πότε θα μπορέσει να ολοκληρωθεί η εργολαβία. Οι γραμμές (που είναι απαραίτητες για να λειτουργήσει το τμήμα προς το παρόν δεν έχουν στρωθεί σε όλο τμήμα της εργολαβίας. 

Στο τμήμα Αίγιο (Ροδοδάφνη)-Ψαθόπυργος, ολοκληρώνονται τα έργα υποδομής, δηλαδή η προετοιμασία του εδάφους. Στο έργο περιλαμβάνεται και η νέα μεγάλη Σήραγγα Παναγοπούλας μήκους 4,5χλμ που έχει διανοιχθεί.

Στο τμήμα Ψαθόπυργος-Ρίο (Μποζαϊτικα) η εργολαβία μόλις υπεγράφη και έχει ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2020. Επίσης εδώ περιλαμβάνεται μόνο η υποδομή (όχι γραμμές-σταθμοί-Η/Μ). Σπουδαίο ρόλο εδώ θα παίξει η ακρίβεια στους χρόνους καθώς θα πρέπει σχεδόν παράλληλα να τρέξει και η εργολαβία ολοκλήρωσης (η οποία περιγράφεται παρακάτω)

ΟΙ ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΕΡΓΟΛΑΒΙΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΟΡΙΟ
Για να μπορέσει να φτάσει το ηλεκτροκίνητο τρένο στην Πάτρα μέχρι το 2022 χρειάζονται 3 νέες εργολαβίες. Από αυτές καμία δεν έχει ακόμα προκηρυχθεί. Ας τις δούμε:

Κιάτο-Αίγιο (Ροδοδάφνη) 71χλμ-68,8εκατ.ευρώ: Αναμένεται η εργολαβία για την εγκατάσταση ηλεκτροκίνησης που δεν επηρεάζει την λειτουργία της γραμμής, είναι όμως απαραίτητη για την δρομολόγηση ηλεκτροκίνητων τρένων που θα φτάνουν μέχρι και 200χλμ/ώρα. Η δημοπράτηση αναμένεται από τον Απρίλιο αλλά προς το παρόν δεν έχει ολοκληρωθεί η έγκριση από τη Διαχειριστική Αρχή για να προκηρυχθεί. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΡΓΟΣΕ απαιτεί 26 μήνες κατασκευής και αυτό σημαίνει ότι ακόμα και αν έχουμε ανάδοχο προς το τέλος του 2018, η ηλεκτροκίνηση δεν πρόκειται να λειτουργήσει πριν το τέλος του 2020 στην καλύτερη περίπτωση.

Αίγιο(Ροδοδάφνη)-Ριο 32χλμ-91εκατ.ευρώ: Αναμένεται η εργολαβία για την επιδομή (γραμμές)-σηματοδότηση-ηλεκτροκίνηση και σταθμούς. Αρχικά επρόκειτο για 2 εργολαβίες (Αίγιο-Ψαθόπυργος και Ψαθόπυργος-Ρίο) οι οποίες λόγω στενότητας χρόνου ενώθηκαν σε μία. Είναι πλήρως απαραίτητη για να μπορέσει να λειτουργήσει το τρένο. Προς το παρόν ο φάκελος του έργου δεν έχει πάει στη Διαχειριστική Αρχή και το έργο δεν έχει ενταχθεί ακόμα στο ΕΣΠΑ. Για να γίνουν όλα αυτά θα χρειαστούν μήνες και όπως όλα δείχνουν στην καλύτερη περίπτωση το έργο θα μπορέσει να προκηρυχθεί το πρώτο εξάμηνο του 2018. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΡΓΟΣΕ απαιτεί περίπου 30 μήνες και αυτό σημαίνει ότι αν υπάρξει ανάδοχος μέσα στο 2018, η λειτουργία της γραμμής οδηγείται κατ`ελάχιστον στο 2021.

Μεγάλο άγχος προκαλεί η μεγάλη καθυστέρηση της εκκίνησης του έργου που τρέχει τώρα για την υποδομή (με τη γνωστή ιστορία με τον ανάδοχο την Ιταλική GD Infrastrutture). Αν σε αυτό το έργο δεν τρέξει το χρονοδιάγραμμα όπως πρέπει, τότε θα εκτροχιαστεί και η συγκεκριμένη εργολαβία που πρέπει να τρέξει σχεδόν παράλληλα για παν ενδεχόμενο. Οι Σιδηροδρομικές στάσεις που θα κατασκευαστούν είναι οι: Ροδοδάφνη, Σελιανίτικα, Καμάρες, Ψαθόπυργος, Αραχωβίτικα, Άγιος Βασίλειος, Ρίο, Μποζαϊτικα και οι ταχύτητες με την ηλεκτροκίνηση θα φτάνουν μέχρι και τα 200χλμ. την ώρα.

Ρίο (Μποζαϊτικα)-Άγιος Ανδρέας: Εδώ είμαστε σε "βαθύ κόκκινο" καθώς είμαστε στη φάση της διαβούλευσης με τους φορείς για τη τελική χάραξη. Όπως όλα δείχνουν έχει προκριθεί με την αποδοχή των φορέων η "ελαφρά υπογειοποίηση" από την Κανελλοπούλου μέχρι τον Άγιο Ανδρέα. Εδώ ακόμα δεν έχουν γίνει μελέτες ενώ το έργο πρέπει να δρομολογηθεί ως "σκούπα" λόγω μεγάλης πίεσης χρόνου και να περιλαμβάνει τα πάντα: υποδομή, επιδομή, σηματοδότηση, ηλεκτροκίνηση, σταθμούς. Μεγάλο ερώτημα αποτελεί το cut&cover που πρέπει να γίνει καθώς το έδαφος της περιοχής  θεωρείται προβληματικό. Σε κάθε περίπτωση ακόμα και αν αύριο υπάρξει τελική συμφωνία, η δημοπράτηση δεν θα υπάρξει πριν το τέλος του 2018 με το χρονικό όριο των έργων να είναι ασφυκτικά μικρό καθώς θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2022.

Σύμφωνα με την υποχρέωση που έχει αναλάβει η χώρα (όπως και τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της Ε.Ε.) είναι να έχει ολοκληρώσει το βασικό δίκτυο (core network) στον ορίζονται του τρέχοντος ΕΣΠΑ το οποίο επίσημα λήγει στις 31 Δεκεμβρίου 2020. Όπως και στα προηγούμενα, ισχύει ο κανόνας Ν+2 που δίνει χρόνο-ανάσα για την ολοκλήρωση των έργων μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2022.

Μπορεί σε εμάς ο χρόνος αυτός να φαίνεται μακρινός (είναι συνολικά 5 έτη) αλλά σε κατασκευαστικούς χρόνους είμαστε ήδη ασφυκτικά. Κατά μέσο όρο οι διαγωνισμοί της ΕΡΓΟΣΕ απαιτούν 12 μήνες (διεξαγωγή-προσφυγές-εγκρίσεις-υπογραφή σύμβασης) πράγμα που σημαίνει ότι ένας διαγωνισμός που θα διεξαχθεί στο τέλος του 2017 πιθανόν να έχει ανάδοχο στο τέλος του 2018.

Επίσης, κανένα μέχρι σήμερα από τα έργα που έχουν κατασκευαστεί δεν έχει τελειώσει στον αρχικό συμβατικό χρόνο και οι παρατάσεις που παρατηρούνται είναι από 12 μήνες και φτάνουν μέχρι και 2 χρόνια (ή και περισσότερα σε κάποιες περιπτώσεις). Σε κάθε περίπτωση τη στιγμή που τα έργα  έχουν εξασφαλίσει χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ 2014-2020 χρειάζεται να επιταχυνθούν προκειμένου να μην ξαναζήσουμε το θρίλερ που είχαμε με τους αυτοκινητόδρομους που πρόσφατα ολοκληρώθηκαν.

Νίκος Καραγιάννης-ypodomes.com